Jacolien Eijer

Het was vorige week Wereld Milieudag met als thema ecosysteemherstel. Een reset van de relatie tussen de mensheid en de natuur stond dit jaar centraal. De VN lanceerde een tien jaar durend wereldwijd programma om de aantasting van ecosystemen te voorkomen, te stoppen en terug te draaien. Waarom haal ik dat aan in deze Cobouw?

Omdat we veel kunnen leren van zowel de natuur als van ecologen. De natuur kenmerkt zich door complexe, dynamische (eco)systemen. Een belangrijke eigenschap van ecosystemen is dat het een samenspel is van oneindig veel kringlopen die elkaar in balans houden. De bouw gedraagt zich (nog) niet als een kringloop. Het is zeker geen vanzelfsprekendheid dat de gebruikte materialen in de bouw weer terugvloeien in de kringloop en onderdeel blijven van het systeem. We ontwikkelen, plannen en financieren al helemaal niet alsof er sprake is van een kringloop of ecosysteem.

Onze manier van ontwikkelen, plannen en financieren vraagt dat er aan het begin van een bouwproject een ontwerp wordt gemaakt met een  businesscase voor de hele levenscyclus. Maar hoe bepaal je dat met de huidige dynamiek en complexiteit van het systeem? Hoe ziet onze energievoorziening er over 20 à 30 jaar uit? Of onze mobiliteit? Alle harde keuzes die we nu maken, beïnvloeden de mogelijkheden in de toekomst.

Die complexiteit en onvoorspelbaarheid zien we ook in de natuur. Ecologen hebben geleerd om te investeren in het begrijpen van de sturende processen in zo’n dynamisch systeem. Hoe beter je die kent, hoe succesvoller je kunt ingrijpen. Ecologen doen dat altijd met kleine stapjes en ze monitoren wat er gebeurt. Daar leren ze van en dan pas nemen ze de volgende stap.  Ecologen investeren aan de voorkant in het scherp krijgen van het streefbeeld en bepalen vervolgens welke randvoorwaarden gecreëerd moeten worden om dat streefbeeld te bereiken.

Er wordt vaak over steden gesproken als waren het ecosystemen. Laten we dan ook leren van de ecologenaanpak! Ontwikkelaars en ingenieurs hebben een aanpak nodig die gericht is op het leren begrijpen van de onderlinge afhankelijkheden en het met kleine stapjes daarop ingrijpen. Dat past op het eerste gezicht niet bij de enorme bouwopgave die we hebben. Toch denk ik dat we alleen zó de gewenste snelheid kunnen halen, want het voordeel is: je kunt er morgen mee beginnen. Bepaal het streefbeeld, start met bouwprojecten, experimenteer en leer. Zorg dat ervaringen snel en breed gedeeld worden. Zo kunnen we onze steden (blijvend) ontwikkelen tot gezonde, aantrekkelijke, uitgebalanceerde en ingenieuze ecosystemen.

Jacolien Eijer, Directeur NLingenieurs